Themabijeenkomst Regionale Kenniswerkplaats Jeugd en Gezin Centraal
Afgelopen 30 juni woonde ik een bijeenkomst bij over het thema opgroeien in armoede, georganiseerd door de Regionale Kenniswerkplaats Jeugd en Gezin Centraal. Ik was hier vanuit mijn rol als student-assistent, waarbij ik ondersteunde taken uitvoer, maar ook als pedagoog en premaster Pedagogische Wetenschappen-student. Vanuit die rol vind ik het van belang om mij te blijven ontwikkelen binnen thema’s die de jeugd raken.
Ik prijs mezelf gelukkig dat ik me nooit arm heb gevoeld. Toch zijn net als voor vele andere jongvolwassen geldzorgen mij niet onbekend. De laatste jaren zie ik mijn studieschuld steeds maar groeien terwijl door de inflatie alles steeds duurder wordt en de huisprijzen nog steeds ‘door het dak gaan’. Langzaamaan groeit de angst dat ik straks dertig ben en nog steeds thuis moet wonen of op een studentenkamer met torenhoge schulden. Dat voelt dan toch een beetje als een valse start in een maatschappij waarin we maar al te graag laten zien hoe goed we het wel niet voor elkaar hebben. Dat ik mezelf financieel gelukkig mag prijzen blijkt maar weer als ik luister naar de verhalen die tijdens deze bijeenkomsten langskwamen. Zo zijn er veel jongvolwassenen die regelmatig een dagje school overslaan om te kunnen werken.
Na het welkomstwoord door Carolien Plevier werd de bijeenkomst geopend door Wil Kosterman (wethouder Wijk bij Duurstede en lid van de stuurgroep van de Kenniswerkplaats). Zij schetst hoe armoede al langer een rol speelt in de gemeente, door te vertellen wat ze als kind bij andere opgroeiende kinderen zag en wat ze nu ziet gebeuren als wethouder. Ze benadrukt het belang om dit probleem gezamenlijk en vanuit verschillende perspectieven aan te pakken.
Wat zeggen cijfers?
Iris de Putter (GGDrU), neemt ons mee in cijfers over armoede. Wat mij opvalt is dat er tussen de verschillende gemeentes in de provincie Utrecht zulke grote verschillen lijken te bestaan tussen de hoeveelheid gezinnen met een laag inkomen. Ik ben erg nieuwsgierig naar hoe die verschillen zo gegroeid zijn. Ook maken de cijfers die Iris laat zien maar al te duidelijk hoe het hebben van geldzorgen kan samenhangen met andere problemen, denk aan psychische problemen en het minder vaak ervaren van positieve gevoelens.
Onderzoek
Margot Peeters is onderzoeker bij de Universiteit Utrecht. Zij vertelt hoe ze, samen met vele partners, onderzoek gaan doen vanuit een systeembenadering naar armoede en de samenhang met het mentaal welzijn. Dat er bij dit onderzoek wordt gekozen om het vraagstuk vanuit het systeem te bekijken, daar gaat mijn hart als ecologisch pedagoog sneller van kloppen. Het lijkt mij zo van belang dat we meer inzicht krijgen in hoe armoede de verschillende leefwerelden van het kind beïnvloed.
Een ervaring rijker
Tijdens dit onderdeel komt Dagmar Niewold aan het woord, zij leidt haar verhaal in met een ontzettend mooi geschreven stuk over wat armoede voor haar betekent. Zij is bij deze bijeenkomst aangesloten om haar verhaal, als ervaringsdeskundige op het gebied van leven in armoede, met ons te delen. Ondanks de online omgeving van deze bijeenkomst was het duidelijk voelbaar dat haar verhaal echt binnenkwam. Ook ik merkte dat het fijn was om de overgang te maken van de cijfers naar een verhaal dat het concept armoede echt meer doet leven. Nadat Dagmar haar zelfgeschreven stuk voorgedragen had stelde Nely Sieffers (ervaringsadviseur) haar en aantal vragen om meer zicht te krijgen in hoe haar leefwereld er op dat moment uitzag en wat wij daarvan kunnen leren.
”Mensen in armoede zijn hele normale mensen”
Dankbaar ben ik voor hoe Dagmar mij meenam hoe het voor haar voelde alsof ze altijd faalde, alsof ze geen mens was en nooit mee mocht doen. Hoe mensen in armoede worden gezien als een groep, waar een aparte aanpak voor nodig is, terwijl het gewoon hele normale mensen zijn. Voor mij als toekomstig professional vind ik het waardevol hoe zij als ervaringsdeskundige mij dingen aanreikt die ik later in de praktijk zou kunnen toepassen. Zo vertelt ze hoe belangrijk het is om dingen samen te doen, in plaats van dat je als hulpverlener dingen gaat overnemen. Dus samen kijken naar hoe je iemand kan ondersteunen zonder de regie uit handen te nemen. Maar misschien nog wel belangrijker is het creëren van bewustzijn voor wat stress met een mens, ook in situaties van armoede, doet. Mensen die te maken hebben met financiële problemen willen daar vaak ontzettend graag iets aan doen, maar hebben daar gewoonweg niet de ruimte voor in het hoofd. We zouden dus veel sensitiever om moeten gaan met wat we in zulke situaties van iemand zouden mogen vragen en verwachten.
Het Financieel Spreekuur voor studenten (FIS)
Wanneer je net volwassen bent en gaat studeren ben je voor het eerst financieel zelfstandig. Dat is stiekem toch best een beetje spannend. Zo heb ik dat in ieder geval wel ervaren. Er kwamen ontzettend veel vragen op mij af waardoor ik vaak door het bomen het bos niet meer zag; wat moet je regelen? Waar heb je recht op? En wat is er financieel allemaal (nog) mogelijk? Waar kan je met al deze vragen naartoe? Bij MBO Amersfoort hebben zij een mooi initiatief. Zij hebben het Financieel Spreekuur voor studenten opgezet. Op een hele laagdrempelige en toegankelijke manier kunnen studenten hier terecht met financiële vragen of problemen, en worden daarin geholpen door medestudenten. Zij willen dat elke student kan studeren zonder geldzorgen. De presentatie van Susan Pepping (Projectleider FIS) doet mij eigenlijk alleen maar afvragen waarom zo’n concept zoals zij dat op het MBO Amersfoort hebben niet veel vanzelfsprekender is. Hoe fijn is het als je in alle vertrouwelijkheid gewoon iemand een appje kan sturen over de vraag die jij hebt?
”Elke student moet kunnen studeren zonder geldzorgen”
Doorpraten
Nadat we geluisterd hebben naar de verschillende sprekers was het tijd om in verschillende groepjes uiteen te gaan en door te praten over een bepaald onderwerp. Ik sloot aan bij de deelsessie geleid door Margot Peeters en Iris de Putter over armoede en mentale gezondheid van de jeugd. We spraken over het belang van ervaringsdeskundigen, laagdrempelige ontmoetingsplekken (waar iedereen dus altijd mee kan doen, ongeacht de financiële situatie) en andere zaken die binnen de ‘cirkel’ van armoede aandacht nodig heeft. Het mooie vond ik om te zien hoe er praktijkprofessionals zijn die zich zo weten in te zetten en hard te maken voor de dingen die zij signaleren binnen de praktijk. Dat kwam ook tijdens deze deelsessie goed naar voren. Ik zie dit ook vaak bij de zogeheten ‘oogstdialogen’ van het Regionaal Leernetwerk Jeugd Utrecht, waar verschillende perspectieven samen komen om het te hebben over thema’s die betrekking hebben op de jeugd. Het samenbrengen van verschillende invalshoeken, ervaringen, achtergronden en visies brengt daar, maar ook hier, hele mooie gesprekken tot stand.
Wat neem ik mee?
Uit deze bijeenkomst neem ik geen praktische hulpmiddelen of tools mee die zich richten op armoede problematiek. Ik heb veel meer geleerd over hoe ‘weinig’ opgroeien in armoede eigenlijk daadwerkelijk met geld te maken heeft en de grote rol die (mentaal) welzijn in dit hele verhaal heeft. Deze bijeenkomst heeft mij mijn visie laten hervormen over de aanpak en ondersteuning bij armoedeproblematiek. Waarbij er dus veel meer aandacht zou moeten zijn voor het gestreste brein en het minderwaardigheidsgevoel.
”Er moet meer aandacht zijn voor het gestreste brein en het minderwaardigheidsgevoel”
Auteur: Laura van Lunteren, is student (pre-master Pedagogische Wetenschappen) en werkt als student-assistent bij het Lectoraat Jeugd van de Hogeschool Utrecht.