Bij deze online bijeenkomst, georganiseerd door de Regionale Kenniswerkplaats Jeugd en Gezin Centraal (of RKJGC), stond het onderzoek ‘Mentaal Kapitaal’ van de Kenniswerkplaats centraal. Met dit onderzoek wil de Kenniswerkplaats kennis rond dit thema delen om bij te dragen aan de promotie van het mentaal welbevinden van jeugdigen, preventie van uitval en het optimaliseren van de samenwerking tussen jeugdigen, ouders, school en hulpverlening.
Ook ik, Laura van Lunteren, was bij deze bijeenkomt aanwezig om te luisteren naar wat er allemaal al is aan kennis en om in gesprek te gaan over de verschillende inzichten.
Wat de onderzoeken ons vertellen
Deze bijeenkomst werd ingeleid door Carolien Plevier (coördinator RKJGC) die alle deelnemers welkom heette. Al snel droeg zij het stokje over aan Suzan Doornwaard (onderzoeker UU), die inging op de risico- en beschermende factoren die in de literatuurstudie naar voren zijn gekomen. Deze factoren waren gericht op de thema’s van het onderzoek; stress, prestatiedruk, schoolverzuim en schooluitval. Binnen deze thema’s werden de factoren onderverdeeld in individuele factoren, directe omgevingsfactoren en systeemfactoren. Kernbevindingen zijn dat persoons-/gedragskenmerken, push factoren (situaties of ervaringen binnen de schoolcontext die bijdragen aan o.a. het gevoel van falen, actieve verwijdering en schooluitval) en pull factoren (omstandigheden buiten school die zodanig belastend of juist belonend lijken dat de leerling hieraan prioriteit geeft) risicofactoren vormen. Daarbij worden ook turning points genoemd, dan gaat het om plotselinge situaties of stressvolle gebeurtenissen die een omslag teweeg kunnen brengen. Beschermende factoren zijn het mentaal kapitaal waar onder andere de veerkracht en een gezonde levensstijl onder vallen en het sociaal kapitaal wat gaat over het hebben van positieve relaties en een goede samenwerking tussen school en zorgpartners.
Voor mij als toekomstig jeugdprofessional zijn inzichten in deze beschermende en risicofactoren heel waardevol. Zoals Suzan Doornwaard toelichtte gaat het bij het project Mentaal Kapitaal om hele actuele thema’s, waar ik als bijna afgestudeerd pedagoog ook mee te maken kan krijgen. Deze inzichten kunnen voor mij helpend zijn om hier in de praktijk bewuster mee om te gaan.
Samen kwetsbaar durven zijn
Hoge cijfers halen betekent niet dat het goed gaat, dat was een van de belangrijke statements die door de ervaringsdeskundigen Noah en Britt gemaakt werden. Noah en Britt gaven door het delen van hun ervaringsverhalen een mooie en verdiepende inkijk op wat de theorie (die net vanuit onderzoek was gepresenteerd) in de praktijk voor een jongere betekent. Zij ervaarden vaak veel handelingsverlegenheid bij leerkrachten, die niet wisten hoe ze met complex gedrag om moesten gaan. Daarnaast werd hun problematiek vaak onterecht afgeschoven op het zijn van een ‘puber’. Ook vertelden zij over het belang van samenwerken en meebewegen met de jongeren. Zo laat je als professional zien dat je ze serieus neemt! Ook Nely Sieffers, die vanuit de ouderrol ervaringsdeskundige is, benoemt hoe je samen kwetsbaar moet durven zijn, dat het als professional oké is om te zeggen als je het even niet weet. Via de respons vanuit de chat werd duidelijk merkbaar dat de boodschappen van Noah, Britt en Nely bij de aanwezigen veel losmaakte. Veel lof voor de jongeren Noah en Britt die bereid waren hun ervaringen te delen. Ontzettend stoer als je het mij vraagt!
Zelf weet ik onder andere vanuit ervaringen bij mijn vrijwilligerswerk bij De Kindertelefoon dat de verhalen van Noah, Britt en Nely helaas geen uitzonderlijke gevallen zijn. Dat het dus nog steeds vaak misgaat laat in mijn ogen zien dat we hier met hele complexe thematiek te maken hebben. Dat het project Mentaal Kapitaal hier dan ook (h)erkenning aan geeft, doet mij deugd.
Daarna deelde Anne Hilgeman van het Centrum voor Jeugd en Gezin Zeist via een filmpje zijn verhaal over een pilot die op De Breul (voortgezet onderwijs) in Zeist loopt. In deze pilot zijn ze o.a. gaan werken met jongerencoaches, die binnen de school laagdrempelige begeleiding en ondersteuning bieden. Anne geeft aan dat voor hem het succes onder meer zit in de verbeterende samenwerking met de school. Voor de school levert het ook op dat zij nu een vast aanspreekpunt hebben waar ze snel terecht kunnen. De Breul weet wat ze van de zorg kunnen verwachten, er kan snel geschakeld worden. Alle scholen zouden dit moeten doen. Het is sneller, goedkoper en leidt tot een betere samenwerking tussen school en zorg aldus Anne. Margret Beekman, zorgcoördinator aan De Breul, vulde de positieve ervaringen met de pilot vanuit haar rol aan.
In gesprek
Bij het laatste onderdeel gingen we kort in groepjes uiteen om vanuit de verschillende perspectieven te praten over schoolstress, prestatiedruk, schoolverzuim en schooluitval. In de korte tijd werden visies, bevindingen, ervaringen en aanbeveling omtrent deze thema’s besproken. Al snel werd duidelijk dat er nog zoveel meer besproken kan en moet worden. Ik was ingedeeld bij het thema schoolstress, een thema wat zeker in de afstudeerfase waarin ik nu zit, iets is dat dicht bij mij staat. Zelf vond ik het ontzettend interessant om te zien hoe deze thema’s binnen de verschillende perspectieven en beroepsgroepen terugkomen. Daarbij was het fijn om erkenning te krijgen voor de stress die bij studenten kan leven en om te ontdekken hoe iedereen echt vanuit de belangen van jeugdigen het gesprek aanging.
Hoe nu verder
Ik denk dat ik voor vrijwel iedereen kan spreken als ik zeg de bijeenkomst te hebben verlaten met de boodschap van de ervaringsdeskundigen in het achterhoofd; om ‘vooral het gesprek aan moeten durven gaan, echt moeten luisteren en de ruimte moeten creëren om buiten de hokjes te kleuren’. Binnen het onderzoek Mentaal Kapitaal gaan ze verder aan de slag met het afnemen van interviews. Hierbij gaan ze in gesprek met de perspectieven beleid, onderwijs, praktijk, ouders en jeugdigen. Verder zullen er bijeenkomsten georganiseerd gaan worden waar de verschillende perspectieven afzonderlijk van elkaar centraal komen te staan. Dit biedt een mooie gelegenheid om verder te praten. Deze bijeenkomst krijgt dus zeker nog wel een staartje.
Auteur: Laura van Lunteren
